زنان سرپرست خانوار و چالش ها
بسیاری از مشاغل در ایران به دلیل مسائل فرهنگی، مذهبی،اجتماعی و … در انحصار مردان است و احتمال استخدام مردان از زنان به مراتب بیشتر است.
امروزه مشکلات عدیده و خطرات بیشماری بر سر اشتغال زنان وجود دارد به خصوص در مناطق روستایی.
زنان سرپرست خانوار به دلیل موقعیت و جایگاه اجتماعی خود بیشتر از سایر زنان در ایران در معرض این مشکلات و خطرات هستند.از عمده مشکلات زنان سرپرست خانوار می توان عدم حمایت دولت، فقر، مشکل سرپناه، اشتغال، محدودیت اجتماعی، فرهنگی و خانوادگی، مشکلات ازدواج مجدد، مشکلات روحی و تنهایی را نام برد.
از عمده عواملی که موجب افزایش زنان سرپرست خانوار می شوند در وحله اول ازدواج در سنین کودکی ست که هر ساله آمار وحشتناکی در ایران برجای میگذارد این موضوع وقتی فاجعه بار میشود که با این چنین آماری مواجه میشویم: سال ۱۴۰۲ ، از ۲۰۲,۱۸۳ مورد طلاق ثبت شده، تعداد۱۵,۰۷۱ نفر کوکان بین ۱۵ تا ۱۹ سال بوده اند که همه آنها به جمع زنان سرپرست خانوار پیوسته اند.
دوم : تصادفات جاده ای که آمار تلفات سالیانه در سال ۱۴۰۲ ، تعداد ۲۰,۰۴۵ نفر بوده است که از این تعداد ۱۵,۸۵۴ نفر مرد هستند.
سوم: سرکوب و کشتار مردم در اعتراضات بخصوص در اعتراضات سال ۹۶، ۹۸ و ۱۴۰۱ ( حداقل ۲۰۰۰ کشته در این ۳ سال) با نیم نگاهی به همین سه آمار از صدها آمار دیگر میتوان پی برد که دولتمردان نه تنها هیچ برنامه و سیاستی برای پیشگیری و حمایتی در خصوص این قشر از جامعه را ندارد بلکه خود موجب افزایش آمار و معضلات پیش روی آنها میشوند.
نکته اول گزارش آمارهای رسمی در ارتباط با زنان سرپرست خانوار نشان میدهد که: در سال‌های ۹۰ تا ۹۸ تعداد خانوارهای معمولی دارای سرپرست زن افزایش حدود ۸/ ۲۶ درصدی داشته است.
نکته دوم اینکه در بین استان‌های کشور، سیستان و بلوچستان و گیلان با ۱/ ۲۰ درصد و همدان با ۳/ ۱۷ درصد به ترتیب بیشترین درصد زنان سرپرست خانوار را به خود اختصاص داده‌اند.
توجه کنیم که: در فاصله سال های ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۰ تعداد زنان سرپرست خانوار در کشور از یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر به سه میلیون و ۴۰۰ هزار نفر افزایش یافته است و هر سال به این میزان اضافه میشود، آمار سال ۱۴۰۱ هم نشان میدهد گروه سنی ۶۰ سال با تعداد ۶۶۷,۶۵۱ بیشترین تعداد زنان سرپرست خانوار را به خود اختصاص داده اند و ۴۶۴,۳۷۸ نفر مربوط به گروه سنی ۳۶ تا ۵۹ سال و ۱۳۷,۸۶۹ نفر مربوط به گروه سنی ۱۹ تا ۳۵ سال میشود.
نکته سوم: حقوق کارگران بر اساس مصوبه اداره کار حدود ۱۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است که اغلب همین مبلغ هم برای زنان به نسبت مردان کمتر محسوب میشود. و با توجه به تورم ۴۳.۶ درصدی موجود در سال ۱۴۰۲ و افزایش تنها ۲۰ درصدی حقوق کارگران و همچنین بالا بودن قیمت اجاره خانه( حداقل کرایه یک آپارتمان در محله متوسط تهران حدود ۱۰ میلیون تومان در ماه است)که صاحب خانه بر اساس قانون وضع شده توسط دولت می تواند هر سال ۲۵ درصد به آن اضافه کند یک زن سرپرست خانوار اگر فرزندی هم داشته باشد چطور میتواند هزینه های زندگی اش را تامین کند؟
نکته مهم: معضلات پیش روی زنان سرپرست خانوار، بر اساس نگرش منفی جامعه نسبت به آنان، اغلب در محیط کار مورد خشونت های جنسی، تحقیر و سرکوب توسط کارفرما و حتی مشتریان، قرار میگیرند.
اما چه راهکارهایی میتواند شرایط را برای زنان سرپرست خانوار هموار و حقوق شهروندی آنها رعایت شود.
سیاستگذاری و تدوین برنامه‌هایی در جهت استقلال فردی و خودکفایی مالی، بهبود رفاه فردی در راستای کمک هزینه‌های تحصیلی، مسکن، دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی، ورزشی و …، ارائه تسهیلات تعاونی و اشتغال، مالکیت منابع مادی، ارائه سبد کالا به خانواده سرپرست خانوار و خود سرپرست، فراهم‌سازی امکانات، آموزش توانمندسازی شغلی و ایجاد مهارتهای شغلی، کسب اعتبار مالی و اجتماعی وحضور فعال در تصمیم‌گیریهای اقتصادی و سیاسی در سطح جامعه، تخصیص بودجه بیشتر به سازمانهای مرتبط جهت تحت حمایت قرار دادن خانواده‌های سرپرست خانوار و خود سرپرست، پرداخت حقوق همسران به زنان سرپرست خانوار و خودسرپرست، ایجاد بیمه خاص زنان سرپرست خانوار و خودسرپرست، که همه این موارد از وظایف دولت است.
ما فعالین حقوق زنان با اشاره به اصل ۳ بند های ۹ ، ۱۲ و ۱۴ رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه، در تمام زمینه‌های مادی و معنوی. همچنین اصل ۲۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر رعایت حقوق زنان، که شامل ایجاد شرایط مساعد برای رشد شخصیت زن و احیای حقوق مادی و معنوی او، حمایت از مادران، ایجاد بیمه خاص برای زنان سرپرست خانوار و سالخورده.
و با استناد به اعلامیه جهانی حقوق بشر از جمله ماده ۲۲: حق امنیت اجتماعی،فرهنگی و مالی ماده۲۳: حق امنیت کار ماده ۲۵: حق خوراک و مسکن و مراقبتهای طبی و خدمات لازم اجتماعی
با تاکید بر اجرای اهداف 17 گانه سند ۲۰۳۰ یونسکو بخصوص هدف ۱ پایان دادن به فقر در تمامی اشکال آن در همه جا هدف ۲ پایان دادن به گرسنگی، دستیابی به امنیت غذایی و بهبود تغذیه و ترویج کشاورزی پایدار هدف ۵ برابری جنسیتی: رسیدن به برابری جنسیتی و قدرتمند شدن زنان و دختران، خواستار احقاق حقوق ذاتی و شهروندی زنان بدون قید شرط هستیم چرا که لازمه پیشرفت زنان بخصوص زنان سرپرست خانواده رعایت قوانین و ایجاد بستری مناسب برای آنهاست.
۱۵۹۴
کانون دفاع از حقوق بشر در ایران
کمیته دفاع از حقوق زنان
آخرین دیدگاه‌ها