علیرضا طاهرخانی سیادهی
یادمان قتلهای زنجیره ای
درست در ۱۵ دیماه سال ۱۳۷۷ هجری شمسی وزارت اطلاعات ایران طی اعلامیه ای، اعلام کرد که عواملی از رده های بالای وزارت اطلاعات (بخوانید عوامل خودسر) اقدام به کشتن تعدادی از فعالین سیاسی و نویسندگان و دگراندیشان جمهوری اسلامی کرده است .که در آن زمان به نوع خود یک اعتراف شجاعانه از طرف وزارت اطلاعات دولت اصلاحات محمد خاتمی محسوب می شد و در پی آن ماجراها ، محمد خاتمی وزیر اطلاعات وقت را عزل ،و به جای او علی یونسی راجایگزین کرد. و چندین نفر از اعضا وزارت اطلاعات ٬ دستگیر و روانه زندان شدند .که از آن جمله می توان به سعید امامی معاون امنیتی وزارت اطلاعات در زمان تصدی علی فلاحیان بر مسند وزارت اطلاعات ٬مصطفی کاظمی معاون
وقت وزارت اطلاعات ٬مهرداد عالیخانی و تنی چند از اعضا و رئیس وقت حراست
سازمان بهشت زهرای تهران.
تخمینهایی که از تعداد قربانیان انجام شده است ، متفاوت است . طبق بعضی از گفته های متهمان ، ۱۰۳ تن قربانیان قتلهای زنجیره ای بوده اند که قرار بوده خیلی بیشتر از این اعداد و ارقام باشد اما فقط محل و زمان قتل ۵۷ تن از آنان گزارش شده است و ۴۶ نفر دیگر ناپدید گشته و بعدها جسد تکه تکه شده آنان در نواحی مختلف و حومه شهرها پیدا شده است .
از جمله افراد شناخته شده قتلهای زنجیره ای می توان از سعید سیرجانی که در زندان اوین توسط تیم سعید امامی،بوسیله کپسول پتاسیم با مرگ قلبی فوت نمود،
یا از مرگ مجید شریف نویسنده و مترجم ،محمد مختاری شاعر ٬ پژوهشگر و عضو کانون نویسندگان ایران یا محمد جعفر پوینده مترجم و یکی دیگر از اعضای کانون نویسندگان و پروانه مجد اسکندری و همسرش داریوش فروهر دو فعال شناخته شده سیاسی اجتماعی ذکر کرد .
با کشف اجساد هر یک از قربانیان قتلهای زنجیره ای پرونده های قضایی جداگانه ای تشکیل شد .مدتی بعد محمد خاتمی رئیس جمهوری وقت ،علی ربیعی مشاور امنیتی خود و علی یونسی رئیس وقت سازمان قضایی نیروهای مسلح وعلی سرمدی معاون وقت امنیتی وزارت اطلاعات را مأمور تشکیل کمیته تحقیق کرد که وظیفه داشتند تا درباره این قتلها که فضای جامعه را ملتهب کرده بود تحقیق کنند وپس از شناسایی عاملان آن نتیجه را گزارش بدهند .
علی ربیعی که از همان اول به گروهی از اعضا وزارت در مورد دست داشتن در قتلها شک داشت و با مطرح شدن بحث بازداشت آنها ، مصطفی کاظمی قائم مقام وقت معاونت امنیتی وزارت را احضار و طی سه ساعت ، ماجرای قتلها راتماما بازگو کرد.
ربیعی از همانجا به محمد خاتمی اطلاع و بازداشت افراد مرتبط آغاز شد و در همان موقع گروهی ناشناخته با نام فدائیان اسلام ناب محمدی و مصطفی نواب، با انتشار اطلاعیه ای مسئولیت قتلها را بر عهده گرفتند و اعلام کرد که قتل پروانه و داریوش فروهر ٬محمد مختاری و محمد جعفر پوینده گام اول این گروه است و تعدادی دیگر از نویسندگان و فعالان سیاسی و فرهنگی را به زودی به قتل می رسانند.
اما با اطلاعیه وزارت اطلاعات که اعلام کرده بود، معدود از همکاران مسئولیت نشناس و کج اندیش و خودسر این وزارت ، بی شک، همه چیز آشکار شد که چه کسانی در پشت پرده این قتلها قرار داشتند.
بعدها با قضیه برنامه چراغ که توسط وزارت اطلاعات و سازمان صدا و سیما به روی آنتن رفت از آمدن اسمهایی همچون روح الله حسینیان به عنوان همکاران فکری آمران قتلهای زنجیره ای نام برده شد.
در پروژه قتلهای زنجیره ای ابعاد پنهانی از آمران وکسانی که پشت پرده این قتلها بودند بر ملا شد و با بیان شدن اسمهایی از مقتولین که در آن نام دو کشیش که در زمان وقوع قتلها مسئولیت آنها را به گردن سازمان مجاهدین خلق انداخته بودند معلوم شد که تیم عملیاتی سعید امامی پشت پرونده قتلهای دو کشیش بوده است.
با مشخص شدن افراد مظنون و ورود نامهای متعدد از سران رژیم نوبت ورود رهبری به پرونده بود و در آن زمان با آن سخنان معروف در نماز جمعه با دفاع تمام قد از وزارت اطلاعات کار را به گردن اسرائیل و دشمنان خارجی نظام انداخت و اما دادگاه متهمان قتلهای زنجیره ای بدون حضور خانواده مقتولان و وکلای آنها به صورت غیر علنی برگزار شد و محمد رضا عقیقی رئیس دادگاه با نظر به معاون دادستان نظامی، علنی بودن دادگاه را موجب اخلال در نظم عمومی دانست و
با برگزاری ۱۲ جلسه دادگاه محرمانه و غیرعلنی در نهایت مصطفی کاظمی و مهرداد عالیخانی را به جرم آمریت و صدور چهار فقره قتل به چهار بار حبس ابد محکوم کرد و علی روشن مسئول وقت حراست بهشت زهرا تهران به جرم مباشرت در قتل محمد مختاری و محمد جعفر پوینده به دو فقره قصاص نفس و محمود جعفرزاده عضو وزارت اطلاعات را به جرم مباشرت در قتل فروهرها را به یک فقره قصاص نفس محکوم کرد و احکامی از این دست، برای سایر افراد مظنون و بازداشت شده وزارت اطلاعات و سه نفر از اعضای بازداشت شده وزارت اطلاعات را تبرئه کرد. برای مدت سه سال فضای سیاسی کشور متأثراز قتلهای زنجیره ای بود و در این راستا افرادی از خارج پرونده مقالاتیT را در روزنامه های اصلاح طلب منتشر کردند که از آن میتوان به ذکر نامهایی همچون اکبر گنجی و عمادالدین باقی نام برد.
وبعدها ناصر زرافشان و کیل خانواده قربانیان قتلها به اتهام افشای اسرار پرونده و تشویش اذهان عمومی بازداشت شد و از سوی دادگاه به ۵ سال حبس و۵۰ ضربه شلاق محکوم شد.
اکبر گنجی با افشای رازهایی از قتلها چند کتاب منتشر کرد به نامهای عالیجنابان خاکستری و تاریکخانه اشباح و عالیجناب سرخ پوش که به پرفروشترین کتابهای تاریخ ایران مبدل شد و او نیز پس از این ،بازداشت و روانه زندان شد.
پیگیری قتلهای زنجیره ای و روشن شدن زوایای بیشتر از عملکرد وزارت اطلاعات توسط مطبوعاتT نقش مهمی در سرنوشت انتخابات مجلس ششم ایفا کرد ٬جناح راست که اکثریت مجلس را برای دو دوره در اختیار داشت در مجلس ششم به یک اقلیت تبدیل شد و هاشمی رفسنجانی که قتلها و تخلفات وزارت اطلاعات در دوران او آغاز شده بود نیز نتوانست به مجلس راه یابد .
و راه اندازی دستگاه موازی اطلاعات ،توسط خامنه ای بعداز افشای قتلها یکی از تبعات این قتلها بود.
ابهاماتی که گهگاه باعث میشود تا برخی از خانواده قربانیان ٬ رسانه ها ٬دانشجویان و فعالان سیاسی منتقد ٬ این موضوع را به صدر اخبار رسانه ها بعداز ۱۵ سال باز گرداند٬اهمیت آن در تاریخ سیاسی کشورمان میباشد.
به گفته بسیاری اهمیت این قتلها از آنجا است که فتوا و صدور آن توسط فقه ها بلند پایه جمهوری اسلامی بوده است. به هر حال با یادآوری این مسئله که در زمان خود به یکی از پر رمز و رازترین پرونده های جنایی کشور محسوب میشد مسئولیت خود را برای بازگویی آن به نسل حال و آینده برای جلوگیری و تکرار آن واجب مینماید.
آخرین دیدگاه‌ها