بی تدبیری دولت جمهوری اسلامی ایران در مورد نقض حقابه دریاچه هامون
بیش از ۱۵۰ سال است که ایران و افغانستان بر سر حقابه رودخانه هیرمند تنش دارند اما این تنش ها در سال ۱۴۰۲ و با حضور حکومت طالبان به اوج خود رسیده است. تا جایی که در مرز ایران و افغانستان به درگیری و نزاع بین نیروهای مرزی دو کشور انجامید و در این بین سرباز وظیفه سید مهدی احمدی و فرمانده پاسگاه مرزی ساسولی توسط عناصر طالبان کشته شدند.
میدانیم که: آب هیرمند به صورت طبیعی، مسیر خود را طی کرده و درانتها به تالاب هامون می رسید.
سد کجکی در افغانستان :حجم مخزن سد کجکی ۸/۲ میلیارد مترمکعب که درسال ۱۹۵۹میلادی توسط آمریکا بر روی رودخانه هیرمند احداث شد. درهمان سال آبگیری مشکلاتی برای زندگی مردم زابل ایجاد کرد که این مردم را وادار به کوچ به گلستان و خراسان نمود.
در همان سال ایران، طرحی با ژاپنی ها برای حل این مشکل اجرایی کرد و با ایجاد حفره های طبیعی که به چاه نیمه معروف بودند، این حفره ها را از آب هیرمند پرکنند وبه موجب این طرح توسط ۴چاه، مقدار ۶/۱ میلیارد متر مکعب آب ذخیره شد و آب زابل و قسمتی از آب شرب زاهدان نیز تامین گردید.
تا اینکه بند کمال خان بر روی رودخانه هیرمند در سال ۱۴۰۰ آبگیری و رئیس جمهور وقت آقای اشرف غنی اعلام کرد که اگر ایران بیشتر از حقابه توافق شده در معاهده ۱۳۵۱ که مقدار ۸۲۰ میلیون متر مکعب در سال است آب بخواهد، باید درازاء آن نفت بدهد.
اما پس از افتتاح بند کمال خان مشخص شد که مسیر رودخانه هیرمند تغییر کرده است و حتی اگر سد و بند ایجاد شده روی هیرمند سرریز کند دیگر آبی به سمت ایران هدایت نمی شود. بر اساس عکس و ویدیوهای ماهواره ای نشان از آن دارد که سد کجکی در سال ۱۴۰۲ پر شده و حتی سرریز نیز کرده ولی با انحراف مسیر آب به گوده زره رفته است. بعلت بی تدبیری دولتمردان جمهوری اسلامی ایران، این تخلف آشکار عملا باعث نابودی تنوع زیستی گیاهی و جانوری در پایاب شده است.
جالب است که طالبان همواره ادعا دارد که ما به عهدنامه ۱۳۵۱ پایبند هستیم ولی آبی وجود ندارد که حقابه هیرمند را پرداخت کنیم
در اصول سد سازی مبنا براین است که جریان پایه رودخانه حفظ و سد برای کنترل و ذخیره سازی سیلاب احداث شود ولی متاسفانه احداث سدها باعث عدم پرداخت حقابه ها هم درداخل وهم در سطح بین المللی گردیده است. در این میان نیز ایران در این منطقه فقط بر یک منبع تامین آب تمرکز کرده است که الان شاهد خشکسالی و حتی نبود آب آشامیدنی در استان سیستان و بلوچستان هستیم .
در این میان از بی کفایتی و نالایقی مسئولان جمهوری اسلامی ایران نباید بی تفاوت گذشت.
چرا که در وحله اول عدم بی همتی دولتمردان و فقط توجه به تلاش های سیاسی چون بازگشائی سفارت افغانستان و رسمیت دادن به طالبان و در مرحله بعدی بی تفاوتی در قبال حمله طالبان به مرز ایران و کشته شدن دو نیروی هنگ مرزی و چند روز قبل از آن کشته شدن پنج نیروی دیگر بنام های استوار دوم شهید حسن بادامکی / سرباز وظیفه شهید ناصر حیدری / استوار دوم شهید علی غنی با تدبیر / سرباز وظیفه شهید محمد جمال زاده / سرباز وظیفه شهید یونس سیفی نژاد هیچ واکنشی از خود نشان نداده و در وحله سوم هنوز نتوانسته آب شرب و مایحتاج مردم استان سیستان و بلوچستان را تامین کند چون میبایست برای تامین آب هزینه های بسیاری متقبل شود بنابراین از آن سر باز میزند.
راهکارهایی که در حال حاضر پیش روی دولت است ابتدا میبایست برای تامین آب شهرها از چند منبع متنوع استفاده کند، برای آب شرب این استان از شیرین سازی آب دریای عمان می تواند استفاده کند،
ولی برای کشاورزی و رونق زندگی باید هامون زنده شود که آن هم با توجه به سابقه دولتمردان در بیابان زایی و خشک شدن تالابهای دیگر ایران قطعا عاجز از انجام این مهم میباشد.
سوءمدیریت دولتمردان جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر باعث بحران آب در ایران شده است به صورتی که این بحران به آن طرف مرزها نیز کشیده شده است :
۱-به دلیل ناتوانایی در سیاست خارجی تنش آبی بین ایران و افغانستان بالا گرفته و تالاب هامون در حال نابودی کامل می باشد.
۲-عدم اجرایی شدن برنامه چشم انداز ۱۴۰۰.
۳-جانمایی نادرست صنایع آب بر در مناطق خشک و مرکز کشور..
۴-عدم رعایت حقابه تالاب ها هم در داخل و هم در سطح بین المللی
۵-عدم اجرای طرح شبکه آبیاری زهکشی که باعث از بین رفتن حتی رطوبت زمین نیز شده است.
۶-عدم برنامه ای مدون برای تصفیه فاضلاب و پساب ها و برگرداندن به چرخه آبی .
ما فعالین محیط زیست ایران ضمن محکوم نمودن حملات طالبان به مرز ایران و همچنین بی تدبیری مسئولان جمهوری اسلامی ایران با استناد به:
اصل ۵۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران حفظ محیط زیست ایران .
هدف ۶ سند ۲۰۳۰( تضمین در دسترس بودن و مدیریت پایدار آب و فاضلاب برای همه )
قانون آیین نامه نحوی حفاظت، احياء و مديريت تالابهاي كشور مصوب سال ۱۳۹۴
تعهد نامه ۱۳۵۱بین دولتهای ایران و افغانستان در خصوص آب هیرمند
خواستار احیای تالاب هامون و دیگر تالاب های (انزلی، هورالعظیم، شادگان، ارژن و …)در حال نابودی و احقاق حقوق مردم ایران میباشیم.
۱۵۴۰
کانون دفاع ازحقوق بشر در ایران
کمیته دفاع از محیط زیست
آخرین دیدگاه‌ها